نسخ به اخفنسخ حکمی شرعی با جای‌گزینی حکمی آسان‌تر را نسخ به اخف گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد. ۱ - تعریفنسخ به اخف، از اقسام نسخ به بدل و مقابل نسخ به اثقل و نسخ به مساوی بوده و عبارت است از نسخ حکم شرعی به وسیله شارع، همراه با جای‌گزین نمودن حکمی که آسان‌تر و راحت‌تر از حکم منسوخ می‌باشد، مانند آن‌که در صدر اسلام هر مسلمانی ملزم بود در مقابل ده نفر جنگ کند، سپس شارع، این حکم را نسخ نمود و تنها مقاتله در مقابل دو نفر را جای‌گزین آن کرد. [۱]
المحصول فی علم اصول الفقه، فخر رازی، محمد بن عمر، ج ۳، ص ۳۷۸.
این نوع از نسخ به اتفاق همه علما جایز بوده و واقع هم شده است، مانند: نسخ حکم حرمت هم‌بستری با همسر در شب‌های ماه رمضان و جای‌گزینی حکم جواز هم‌بستری در این شب‌ها، به دلیل آیه مبارکه: (أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیامِ الرَّفَثُ إِلی نِسائِکُمْ). ۲ - نکتهحکمت نسخ به اخف، ایجاد احساس راحتی و رضایت بیش‌تر در مکلف است. [۳]
اصول الفقه، زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، ج ۳، ص ۶۲.
[۴]
اصول الفقه، خضری، محمد، ص ۳۰۱.
[۶]
المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت)، غزالی، محمد بن محمد، ص ۱۲۰.
[۷]
الواضح فی اصول الفقه، ابن عقیل، علی بن عقیل، ص ۱۳۵.
[۸]
قوانین الاصول، میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، ج ۲، ص ۹۸.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۳۰، برگرفته از مقاله «نسخ به اخف». رده‌های این صفحه : نسخ به بدل
|